Medicatieverificatie

Verantwoord voorschrijven
Daarom doen we aan medicatieverificatie. Oftewel, het vaststellen van de daadwerkelijk gebruikte medicatie, om zodoende tot een ‘actueel medicatie overzicht’ te komen. Idealiter zouden we als zorgverlener op ieder moment zo’n kloppend overzicht tot onze beschikking hebben. We gebruiken het tijdens het analyseren van de symptomen, bij het bepalen van het beleid en controleren of het allemaal wel geïndiceerd en passend is.

Volgens de leidraad medicatieoverdracht(1) moeten we als zorgverlener tijdens het wijzigen van medicatie altijd een geverifieerd actueel medicatieoverzicht, tot onze beschikking hebben. Dit betreft een overzicht met de daadwerkelijk gebruikte medicatie, aangevuld met gegevens die minimaal benodigd zijn om verantwoord voor te kunnen schrijven, zoals allergieën. Een belangrijke reden hiervoor zijn de jaarlijks 65.000 geneesmiddel gerelateerde ziekenhuisopnames, waarvan er 27.000 potentieel vermijdbaar zijn(2). Een belangrijk deel hiervan is gerelateerd aan het gebrek aan medicatieverificatie.

Verificatie in de praktijk
Inhoudelijk op zich niet gek, die leidraad, en ook niet zo moeilijk zou je denken. Toch blijkt de praktijk weerbarstiger. Zo blijft een actueel medicatie overzicht een momentopname, een dynamische lijst, die samengesteld wordt op basis van het beleid van diverse betrokken zorgverleners in verschillende zorginstellingen. Helaas communiceren de individuele systemen waarin wij werken tot op heden niet goed met elkaar, en komt het delen van informatie dus neer op een goede overdracht en handmatige invoer. In een poging deze overdracht eenvoudiger te maken is het Landelijk Schakelpunt (LSP) ingericht, een centrale database waar wordt bijgehouden welke medicatie aan de patiënt is afgeleverd, mits deze daar toestemming
voor heeft gegeven. Mooie oplossing, ware het niet dat de kwaliteit en inzichtelijkheid van deze informatie vooralsnog te wensen overlaat. Zo zit er bijvoorbeeld geregeld een verschil tussen de voorgeschreven en afgeleverde medicatie, en tussen voorschrift en daadwerkelijk gebruik.

Tijd is de grootste uitdaging
We moeten dus gewoon aan de patiënt vragen welke medicatie hij of zij écht gebruikt? Klopt! Maar dat kost tijd, want “Dat kleine witte pilletje en zo’n grote blauwe” of “eentje voor de bloeddruk en een plaspil” zijn geen vreemde antwoorden. Bij opgenomen patiënten nemen we die tijd en is de verificatie in de meeste ziekenhuizen inmiddels goed ingericht. Bij iedere opname en ontslag wordt volledige verificatie verricht door apothekersassistenten en zaalartsen. Zij vragen de informatie van apotheek, huisarts, het LSP en eventuele andere zorginstellingen op en nemen die samen met de patiënt door.

Poliklinisch is dat wat lastiger, omdat de tijd beperkter is, de volumes groter zijn en de kaders minder strak. Zo mogen we op basis van een risico-inschatting afwijken van volledige verificatie, denk bijvoorbeeld aan een fracturenpoli, waar wat minder mis kan gaan. Toch zal je als ziekenhuis een algemeen proces in moeten richten voor poliklinische verificatie, en dat kost tijd. Tijd die er niet is bij een gemiddeld consult. Tijd die we dus zullen moeten kopen en optimaal moeten benutten.

Het kan zeker
Mooie initiatieven hiervoor zien we terug in het Radboudumc, waar iedere patiënt voor- en na een poliklinisch bezoek langs een medicatieverificatiebalie met apothekersassistenten gaat. Of in de Sint Maartenskliniek, waar patiënten zelf online hun actuele medicatiegebruik invoeren voorafgaand aan een consult.

Twee voorbeelden, maar er is nog veel meer te verzinnen. Laat dat nou precies het werk zijn, dat wij bij KINASE interessant vinden. Met begrip van de inhoud, gevoel voor de werkvloer en kennis van de zakelijke kant van zorg. Aan de slag!

1. Leidraad ‘Overdracht medicatiegegevens in de keten’ 2017

2. Rapport Vervolgonderzoek medicatieveiligheid 2017