'Crisis is een kans voor de zorg'

bron: https://www.parool.nl/opinie/-crisis-is-een-kans-voor-de-zorg~a4605311/

Berichten over het personeels­tekort in de zorg volgden elkaar deze zomer in rap tempo op. ­Ziekenhuizen en zorginstellingen sluiten afdelingen, zorg­organisaties kunnen niet meer instaan voor kwaliteit en zijn gedwongen ­patiënten te weigeren.

De piek van dit tekort is nog niet bereikt; volgens berekeningen loopt het tekort in de zorg in 2022 op naar 100.000 tot 125.000 medewerkers.

Managers en politici vallen over elkaar heen, maar artsen en verpleegkundigen zelf komen amper aan het woord. Dat is jammer, want juist direct betrokkenen kunnen voor frisse inzichten zorgen.

Dit personeelstekort is op korte termijn een ramp voor patiënten en medewerkers. Wij durven echter te stellen dat het op de lange termijn een goede zaak kan zijn. Soms is er een crisis nodig om beweging te forceren.

Bonussen
De economie draait op volle toeren. In tijden van voorspoed maken mensen meer gebruik van zorg. Ouderen wonen door het sluiten van verzorgingshuizen langer thuis, en zijn bij ziekte eerder aangewezen op ziekenhuiszorg.

Door dit soort ontwikkelingen is er meer personeel nodig. Voor de opleiding van nieuw personeel komt gelukkig steeds meer aandacht, maar jaarlijks vertrekken meer dan 80.000 werk­nemers uit de zorgsector, zo stelde het ministerie van VWS recent. 

Investeren in de opleiding is belangrijk, maar als die duurgeschoolde mensen vervolgens weglopen, is dat dweilen met de kraan open. 

De tekorten dwingen instellingen en overheden nu eindelijk om vooral na te gaan hoe ze huidig personeel kunnen behouden. En daar zit de ­belangrijkste kans verscholen. 

Door zicht te krijgen op wat de zorgprofessional drijft, kan het werk daarop worden aangepast. Uit een rondgang van de NOS blijkt dat universitaire ziekenhuizen sinds kort werken met premies en bonussen om schaarse verpleegkundigen te trekken, of voor langere tijd te binden. 

Ze spelen hiermee in op de behoefte aan waardering voor het vaak zware en onregelmatige werk. Extra geld is meegenomen, maar zal zeker niet genoeg zijn. 

Wij werken in de zorg en zien weinig collega's die geld als drijfveer hebben. Als zorgverleners zorgen we doorgaans beter voor anderen dan voor onszelf. 

Wat we écht nodig hebben om plezier in het werk te houden, wordt onvoldoende uitgesproken. Hier een poging.

Ten eerste moet de administratielast verminderd en de bedrijfsvoering verbeterd worden. Zo ontstaat meer tijd voor patiënten en wordt het werk leuker. De initiatieven 'Het roer moet om' en 'Ontregel de zorg' maakten een goed begin door de administratielast in de zorg aan de kaak te stellen. 

Maar dan moeten we ook echt hinderlijke regels durven schrappen en durven investeren in het gebruiksgemak van ict-systemen. 

Welk ziekenhuis zegt als eerste nee tegen weer nieuwe registratie-eisen? En waar blijft het Nationale Elektronisch Patiëntendossier?

Operatierobot

Daarnaast valt er veel te winnen in de omgang met personeel. In het bedrijfsleven is coaching en individuele ontwikkeling net zo vanzelfsprekend als vergaderen. De zorgsector loopt wat dit betreft hopeloos achter. 

Verder is het geen uitzondering om wekelijks vijf tot vijftien uur extra te werken, buiten een contract om. Daar staan zelden extra vrije uren tegenover. Dat is uitputtend. 

Een ander effect van een krappe arbeidsmarkt is dat ziekenhuizen worden gedwongen om meer samen te werken. Er wordt al jaren gepleit om dure en ingewikkelde diensten niet meer in alle ziekenhuizen aan te bieden. 

Niet elk ziekenhuis hoeft een Da Vinci-operatierobot te hebben en niet in elk ziekenhuis hoeft een ­kinder-IC aanwezig te zijn. 

We weten dat de kwaliteit van ingewikkelde operaties of intensivecarezorg toeneemt als er meer ervaring mee is. 

Bovendien hoeven reistijden in een compact land als Nederland geen probleem te zijn. Kortom: je vraagt je af of het niet trots en koppigheid zijn die ver­dere ­optimalisatie en centralisatie in de weg staan. 

Fusie AMC en VUmc
Het gunstige effect van het personeelstekort komt mooi naar voren in de casus van de fusie van de kinder-IC van het AMC en VUmc. Die ­fusie was al in de maak, maar door het tekort aan geschoold personeel kwam de boel in een stroomversnelling. 

Hoewel de abrupte overgang voor het personeel een uitdaging moet zijn geweest, is het geen gek idee dat twee ziekenhuizen die krap acht kilometer uit elkaar liggen, complexe diensten niet langer dubbel aanbieden. 

Het einde van de stroom krantenberichten over ­personeelstekort in de zorg is nog niet in zicht. ­Deze onrust is schadelijk, maar op de ­lange ­termijn voorzien wij veel voordelen. 

Dan moeten we de kansen die er liggen wél grijpen en durven investeren. Op die manier kan deze crisis uiteindelijk de hoognodige boost zijn voor de tevredenheid van patiënten én zorg­personeel en zal de kwaliteit van (gespecialiseerde) zorg toenemen. 

Soms is een crisis ­nodig om beweging te forceren.